Upoznajte Zvezdaru
Stanovništvo
Po popisu iz 2011. godine, Zvezdara ima 151.808 stanovnika, od čega 70.614 muškaraca i 81.194 žena ili 9% stanovnika Beograda (Statistički godišnjak Beograda 2012, Zavod za informatiku i statistiku). Procenjeno je da sredinom 2016. godine na opštini živi 156.872 stanovnika.
Na prethodnim popisima, broj stanovnika Zvezdare kretao se ovako:
1971. – 112.938 stanovnika
1981. – 127.753 stanovnika
1991. – 140.483 stanovnika
2002. – 132.621 stanovnika
2011. – 151.808 stanovnika
Na Zvezdari je 2012. bilo 38.982 zaposlenih od kojih je 28.802 radilo u privredi i 10.180 u vanprivredi. Radno aktivnih stanovnika oštine je bilo 47.297, i to 24.525 muškaraca i 22.772 žena. Iste godine je na opštini bilo registrovano 7.342 pravnih lica i 4.884 radnji. Bilo je 58.527 domaćinstava (Statistički godišnjak Beograda 2012, Zavod za informatiku i statistiku).
Po popisu iz 2011. stanovnici Zvezdare prema nacionalnoj pripadnosti su:
Srbi – 137.132
Jugosloveni – 695
Crnogorci – 971
Hrvati – 486
Makedonci – 723
Romi – 1644
Ostali – 2.359
Neizjašnjeni – 3.878
Regionalna pripadnost – 119
Nepoznato – 3.801
Po popisu iz 2011. stanovnici Zvezdare po veroispovesti:
Islamska – 1.550
Judaistička – 32
Katolička – 1.056
Pravoslavna – 134.758
Protestantska – 220
Ostale – 216
Vernik (ne pripada nijednoj veroispovesti) – 230
Neizjašnjen – 5.141
Nije vernik – 3.532
Nepoznato – 4.308
Na Zvezdari je 2014. bilo 1.855 novorođenčadi (od toga muških 917, a ženskih 938), a umrlih 1.748 (muških 891 i ženskih 857) što daje pozitivan prirodni priraštaj.
Sklopljeno je 782 brakova, a razvedeno 100. Po popisu iz 2011. na Zvezdari je bilo 125.918 stanovnika starijih od 18 godina (muškaraca 57.336 i žena 68.582).
Na Zvezdari je 2012. godine bilo 6086 doseljenih i 4283 odseljenih lica, a taj trend je nastavljen i narednih godina (2013. godine-5866 doseljenih i 4586 odseljenih, a 2014. godine-6244 doseljeno i 4441 odseljeno lice).
Zvezdara u brojkama
Teritorija Opštine Zvezdara prostire se na površini od oko 32 km2 (3.165 ha) ili na 1% teritorije Grada Beograda.
Od ukupne površine teritorije 1.793 ha je poljoprivredno zemljište (od toga 1.423 ha čine oranice i bašte, pod voćnjacima je 116 ha, pod vinogradima 44 ha, livade se prostiru na 25 ha, a pašnjaci na 185 ha). Pored toga, 4,1% teritorije Opštine (131 ha) je šumsko zemljište, a ostalo gradsko građevinsko zemljište.
Opština Zvezdara je podeljena na 4 katastarske opštine:
– KO Zvezdara
– KO Veliki Mokri Lug
– KO Mali Mokri Lug
– KO Mirijevo
Na Opštini Zvezdara ima 17 mesnih zajednica: Stevan Sinđelić, Bulbulder, Veliki Mokri lug, Vračarsko polje, Vukov spomenik, Zvezdara, Zeleno brdo, Lipov lad, Vojvoda Putnik, Mali Mokri lug, Mirijevo, Severni bulevar, Slavujev potok, Smederevski đeram, Ćirilo i Metodije, Novo Mirijevo, Vojvoda Mišić.
Stanovnici Zvezdare se mogu snabdevati na 5 zelenih pijaca od kojih su najveće Đeram pijaca i Cvetkova pijaca.
Zvezdara ima 14 osnovnih i 9 srednjih škola, 3 učenička doma i 25 vrtića.
Životna sredina
Na Zvezdari parkova i zelenih površina koje održava JKP „Zelenilo Beograd“ ukupno ima 1.170.255 m2.
Od toga, parkovi zauzimaju 26.041 m2, skverovi 8.329 m2, ulični travnjaci 19.150 m2, u stambenim naseljima se zelenilo nalazi na površini od 947.588 m2, a ostale zelene površine zauzimaju 28.397 m2. Delimično uređene površine zauzimaju 104.750 metara kvadratnih.
ZVEZDARSKA ŠUMA
Kralj Petar I Karađorđević želeo je da na mestu gde je smeštena Opservatorija, sagradi sebi dvor, ali su ga vojni stratezi odgovorili od te namere, pošto sa Mirjevske strane brda, u podnožju protiče Dunav, pa bi zbog toga dvor bio laka meta za austrijske topovnjače koje su plovile Dunavom.
Odmah posle izgradnje Astronomske opservatorije 1933. (narodni izraz za opservatoriju je zvezdarnica ili zvezdara, tako da je ubrzo i kraj prozvan Zvezdara), na brdu nekadašnjeg Velikog Vračara počelo je uređivanje parka i sadnja zelenila. Najznačajniji korak u ozelenjavanju ovog područja učinjen je posle 1945. godine, kada su omladina i građani, u dobrovoljnim radnim akcijama, zasadili više desetina hiljada sadnica topole, javora i bagrema. Pošumljavanje ovog terena preduzeto je, između ostalog, i zbog zaštite Beograda od košave. Na ovom prostoru, koji se graniči sa Mirijevom, Omladinskim stadionom na Karaburmi i Sportskim centrom „Olimp-Zvezdara“, pošumljena je površina od 145 hektara.
Najveći broj stabala je posađen u periodu od 1948- 1950. godine u velikim akcijama pionira i mladih gorana, pošto je u blizini Opservatorije osnovan Institut „Mihajlo Pupin”.
Tokom II svetskog rata, u zvezdarskoj šumi je bila stacionirana nemačka artiljerija, radi odbrane od savezničkog bombardovanja grada 1945. godine.
Na samom rubu šume, nedaleko od Insituta „Mihajlo Pupin”, još 1989. godine započeta je izgradnja Naučno tehnološkog parka „Zvezdara“, koji je završen 2012. godine.
Generalni plan Beograda 2021. godine je izdvojio Zvezdarsku šumu kao evidentiranu površinu sa prirodnim vrednostima, koja spada u trajna dobra grada Beograda. Zbog ambijentalnog, simboličkog i ekološkog značaja za grad dat je predlog za njenu zaštitu.
Javni uvid predloga akta o proglašenju zaštićenog područja i Studije zaštite „Zvezdarska šuma“ organizovan je u periodu od 15.03.2011. do 15.04.2011. godine. Javna rasprava je održana 15.04.2011. godine u prisustvu predstavnika Zavoda za zaštitu prirode Srbije, kao obrađivača, predstavnika Sekretarijata za zaštitu životne sredine, JKP „Zelenilo“ Beograd, GO Zvezdara, NVO i drugih građana. Prisustvovalo je 60 građana. Nakon rasprave učesnika, bio je stav da se usvoji Studija zaštite „Zvezdarska šuma“, uz stalni monitoring.
Privremeni organ Grada Beograda, dana 29.11.2013. godine doneo je Rešenje o proglašenju ZAŠTIĆENOG PODRUČJA „ZVEZDARSKE ŠUME“. Prirodno dobro „Zvezdarska šuma“ proglašava se zaštićenim područjem kao spomenik prirode, u površini od 80 ha 57 a 87 m2. („Sl.list grada Beograda“ br. 57/I od 29.11.2013). Upravljanje prirodnim dobrom poverava se JKP „Zelenilo Beograd“.
STEPIN LUG (ili GAJ)
Stepin lug ili gaj je šumski park, prigradsko naselje u Beogradu[ na teritorijama gradskih opština Voždovac (južni deo) i Zvezdara (severni deo) i spada u beogradske šume, kojima upravlja JKP „Srbija šume”. On predstavlja deo najveće šumske površine u gradu (Stepin lug-Baba Velka-Torlak-Jajinci) i nalazi se na jugoistočnoj periferiji Beograda udaljen od centra Beograda oko 13 kilometara. Graniči se sa naseljima Bubanj potok na istoku, Beli potok na jugu, Selo Rakovica i Jajinci na zapadu, Kumodraž na severozapadu i Veliki Mokri Lug na severu. Južna granica Stepinog luga je Kružni put, a istočna autoput Beograd-Niš.
Stepin lug, ranije poznat kao Titov gaj ili samo Gaj, je memorijalni kompleks, sa šumom površine od 8,5 km². Oblast ima 13 različitih zajednica drveća četinare i listopadno drveće, koje su planski sađene i uglavnom ne spadaju u autohtone vrste. Među njima su najvažniji: kedar, čempres, jela, bor, kleka, tisa, jasen, breza i bagrem. Od divljih životinja u šumi žive zečevi i fazani.
Od istorijskih mesta tu se nalaze brdo Torlak, na kome se vodila bitka kod Beograda u Drugom svetskom ratu i rodna kuća vojvode Stepe Stepanovića.
Stepin lug se može podeliti u nekoliko oblasti:
• Stepin lug-severni deo koji pripada opštini Zvezdara zauzima brdašca Stražarska kosa i dva manja područja Baba Velka i Dugom Bilo.
• Gaj ili ranije Titov gaj centralni deo šume zauzima površinu od Golog brda, između Bubanj potoka i Kamene vode.
• Lipovica je najmanje pošumljena i prostire se duž Kružnog puta.
